Onderzoek Bezwaard Verleden

Geplaatst op zondag 2 november 2025

Belangrijke stap in erkenning en excuses door burgemeester Prevoo

Sinds 2020 wordt in Nederland breed onderzoek gedaan naar onteigend en doorverkocht Joods vastgoed tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook de gemeente Valkenburg aan de Geul heeft opdracht gegeven tot een onafhankelijk onderzoek naar de ontrechting en het moeizame rechtsherstel van Joodse inwoners in de voormalige gemeenten Valkenburg-Houthem en Berg en Terblijt. Dit onderzoek, dat aansluit bij het landelijke onderzoek van televisieprogramma Pointer (KRO-NCRV), is inmiddels afgerond.

Bezwaard Verleden

De gemeente wil met het onderzoek inzicht krijgen in wat er destijds is gebeurd en welke rol de gemeente heeft gespeeld. Daarmee wil de gemeente bijdragen aan erkenning, bewustwording en het levend houden van de herinnering.

Burgemeester Daan Prevoo: “Het is onze morele plicht om deze geschiedenis onder ogen te zien. De verhalen van ontrechting en moeizaam rechtsherstel herinneren ons eraan dat vrijheid en verdraagzaamheid nooit vanzelfsprekend zijn. De lessen uit het verleden verplichten ons om te blijven werken aan een samenleving waarin respect, tolerantie en vrede centraal staan. Met dit onderzoek is een belangrijke volgende stap gezet die mij moreel verplicht om excuus aan te bieden voor de rol van de gemeente, en dan met name voor de rol die niét genomen is.”
Het onderzoek is uitgevoerd door René van Rijsselt, Erik van Rijsselt en Marjolein Vlieks. Dit onderzoeksteam heeft de bevindingen verwerkt in een rapport met de titel Bezwaard Verleden. Ontrechting en rechtsherstel van Joodse inwoners in de gemeenten Valkenburg-Houthem en Berg en Terblijt.

Op zondag 2 november is het onderzoek tijdens een bijeenkomst in Valkenburg gepresenteerd aan leden van de gemeenteraad, een afvaardiging van de mensen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het onderzoek en leden van de Joodse Gemeenschap NIHS.

Burgemeester Prevoo pleitte in zijn toespraak voor onderzoeken in heel Nederland: “Ik roep het rijk op álle gemeenten in Nederland in gelegenheid te stellen om dit onderzoek uit te laten voeren. De rol die de overheid heeft gespeeld is nog niet overal onderzocht. De collectieve nalatigheid in Nederland, ten aanzien van de Joodse gemeenschap vanaf de vervolging en vernietiging en in de jaren na de oorlog, is nog steeds niet volledig en daarmee onvoldoende erkend. Onderzoek gaat over waarheidsvinding en bekennen dat we het hebben laten gebeuren. Benoem de fouten die toen zijn gemaakt en laten we zorgen dat dit deel van de geschiedenis niet vergeten wordt en zich niet zal herhalen. Daarnaast ben ik van mening dat het Rijk de verantwoordelijkheid heeft om nog steeds een stap te zetten in erkenning, eerherstel en genoegdoening.”

Het rapport wordt online beschikbaar gesteld. Daarnaast kunt u het boek inzien in de bibliotheken in Valkenburg en Berg en Terblijt en in het Museum Valkenburg.

Bekijk het rapport 'Bezwaard Verleden' (PDF, 5.4 MB)